Φόρουμ
Κανένας άνθρωπος δεν είδε ποτέ ζωντανούς δεινόσαυρους. Σε μουσεία όμως, μπορείς να δεις αληθινούς σκελετούς ή αναπαραστάσεις τους σε φυσικό μέγεθος.
Στην εποχή των δεινοσαύρων, δεν υπήρχαν ακόμη άνθρωποι στη γη και τα πάντα σκέπαζαν τα δάση. Οι δεινόσαυροι, όμως, άφησαν διάφορα ίχνη και από αυτά γνωρίζουμε την ύπαρξή τους.
Γνωρίζουμε τους δεινόσαυρους χάρη στα κόκαλά τους, που διατηρήθηκαν καλά. Απ’ αυτά, αλλά και από άλλα στοιχεία, οι επιστήμονες βγάζουν συμπεράσματα για το πώς έμοιαζαν και ζούσανε, πχ.: Πριν από εκατομμύρια χρόνια, σημάδια από το δέρμα τους αποτυπώθηκε στη λάσπη, που μετά σκλήρυνε κι έγινε πέτρα, τα δόντια και τα νύχια μας δίνουν πληροφορίες για το πώς έτρωγαν οι δεινόσαυροι. Οι πατημασιές τους μας δείχνουν το σχήμα των πελμάτων τους. Έχουν βρεθεί ακόμα και φωλιές. Μερικές φορές, μέσα στ’ αυγά υπάρχει ο σκελετός ενός μωρού δεινόσαυρου.
Υπάρχουν πολλά είδη δεινοσαύρων. Οι πιο βασικές ομάδες είναι δύο η ομάδα των σαυρισχίων που περιλαμβάνει τα σαρκοφάγα θηριόποδα και τα φυτοφάγα σαυροποδόμορφα. Η δεύτερη ομάδα δεινοσαύρων είναι η ομάδα των ορνιθισχίων η οποία χωρίζεται σε πέντε είδη τους αγκυλόσαυρους, τους στεγόσαυρους, τα ορνιθόποδα, τα κερατόψια και τους παχυκεφαλόσαυρους. Μπορείς να καταλάβεις σε πια ομάδα ανήκει κάποιος δεινόσαυρος ανάλογα με το κόκαλο της λεκάνης δηλαδή στα σαυρίσχια το μπροστινό κόκαλα της λεκάνης στρέφετε προς τα κάτω. Στα ορνιθίσχια, στρέφετε προς τα πίσω. Οι παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν 600 είδη δεινοσαύρων, από τα οποία 200 είναι σαυρίσχια και 400 ορνιθίσχια.
Στα χρόνια που ζούσαν οι δεινόσαυροι όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία την Παγγαία. Δεινόσαυροι ζούσαν σε όλη την Παγγαία, γι’ αυτό και τα κόκαλά τους ανακαλύφθηκαν σε όλες τις ηπείρους που την αποτελούσαν.
Φυσικά υπήρχαν δύο γένη δεινοσαύρων αρσενικά και θηλυκά. Όταν ερχόταν η εποχή για ζευγάρωμα πολλά αρσενικά ερχόταν σε σύγκρουση για την διεκδίκηση των θηλυκών όπως για παράδειγμα ο παχυκεφαλόσαυρος ο οποίος είχε πολύ χοντρό κρανίο. Για να κερδίσει μία θηλυκή, έπρεπε να παλεύει με το μέτωπο.
Είναι βέβαιο ότι οι δεινόσαυροι γεννούσαν αυγά, όπως και τα σημερινά ερπετά. Έτσι για παράδειγμα ο μαγιόσαυρος έξυνε το χώμα για να σκάβει μια μεγάλη φωλιά όπου γεννούσε μέχρι 30 αυγά, μετά την σκέπαζε με φύλλα, φτέρες και χώμα και έφτιαχνε έτσι ένα μίγμα που διατηρούσε τα αυγά ζεστά.
Πολλοί δεινόσαυροι μεγάλωναν και ζούσαν σε αγέλες για να προστατεύσουν ο ένας τον άλλο, πχ. Ένας τυρανόσαυρος επιτίθεται σε τρικεράτωπες. Πως θα αμυνθεί το κοπάδι; Οι μικροί και οι πιο αδύναμοι συγκεντρώνονται στη μέση για να προφυλαχτούν. Τα μεγάλα αρσενικά κάνουν κύκλο γύρω απ’ το κοπάδι και στυλώνουν τα σουβλερά τους κέρατα, έτοιμα να πολεμήσουν. Ο τυρανόσαυρος που είναι τρομερός κυνηγός, αναγκάζεται να τα παρατήσει, αλλά θα ξαναγυρίσει σε λίγο για ν’ αρπάξει κανένα μικρό που χάθηκε ή κάποιο άρρωστο ζώο.
Όλοι οι δεινόσαυροι έβγαζαν κραυγές. Πιο δυνατά από όλους φώναζαν οι αδρόσαυροι με ράμφος πάπιας. Ο εντομόσαυρος ήταν μεγαλύτερος και πιο θορυβώδης από βάτραχο που κοάζει χρησιμοποιώντας το φωνητικό του σάκο. Ο παρασαυρολόθος ήταν κι αυτός δεινόσαυρος με ράμφος πάπιας. Το παράξενο λοφίο του σχηματιζόταν από αναπνευστικούς σωλήνες. Όταν φυσούσε δυνατά, ηχούσε σαν τρομπέτα ή τρομπόνι. Όλοι οι δεινόσαυροι από ότι φαίνεται φώναζαν για να εντοπίσουν ο ένας τον άλλον, για να αναγνωριζόντουσαν μεταξύ τους ή για να ειδοποιούνται για έναν κίνδυνο.
Πολλοί φυτοφάγοι δεινόσαυροι συγκεντρώνονταν σε μεγάλα κοπάδια και διάνυαν μακρινές αποστάσεις, ψάχνοντας καινούριας περιοχές για να εξασφαλίσουν την τροφή τους. Αυτό το γνωρίζουμε επειδή παρατηρήσαμε πετρώματα γεμάτα με ίχνη από πατημασιές.
Οι περισσότεροι δεινόσαυροι ήταν φυτοφάγοι. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε χόρτο, αλλά διάφορα φύλλα, καρποί, ρίζες και κουκουνάρες επίσης τα φυτοφάγα αυτά κατάπιναν και χαλίκια, όπως κάνουν και σήμερα μερικά πουλιά, για να πολτοποιήσουν την τροφή μέσα στο στομάχι τους.
Μερικοί δεινόσαυροι ήταν σαρκοφάγοι. Οι μικρόσωμοι σαρκοφάγοι τρέφονταν με σαύρες, βατράχια κι άλλα ζώα παρόμοιου μεγέθους. Οι μεγάλοι σαρκοφάγοι κατασπάραζαν άλλους δεινόσαυρους. Ο μεγαλύτερος δεινόσαυρος σαρκοφάγος ήταν ο τυρανόσαυρος ρεξ. Θα μπορούσε να σε κάνει δύο μπουκιές!
Για να αμύνονται στις επιθέσεις των σαρκοφάγων, οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι είχαν αναπτύξει πολύ αποτελεσματικούς τρόπους. Ο τρικεράτοψ είχε τρία κέρατα για να αμύνεται, ο αντίχειρας κάθε χεριού του ιγουανόδοντα ήταν σαν ένα στιλέτο.
Τα ζώα με θερμό αίμα παράγουν θερμότητα. Τα ερπετά έχουν ψυχρό αίμα. Αυτό σημαίνει ότι όταν η ατμόσφαιρα είναι ζεστή, αυτά είναι δραστήρια και ζεστά, αλλά όταν είναι κρύα, τότε είναι ήσυχα και κρύα. Οι δεινόσαυροι ήταν τεράστια ερπετά που έζησαν πριν από 230 εκατομμύρια χρόνια έως 65 εκατομμύρια χρόνια πριν. Δηλαδή από την αρχή της τριαδικής περιόδου μέχρι το τέλος της Κρητιδικής περιόδου.
Δεινόσαυροι
Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων:
Ύστερο Τριαδικό–Ύστερο Κρητιδικό, 231.4–65.5 Ma
ΠροЄ
Є
Ο
Σ
Δ
Λ
Π
T
Ι
K
Πγ
Ν
Η απόγονη ταξινομική βαθμίδα των πτηνών επιβιώνει στο παρόν.
Σκελετός Τυραννόσαυρου στο Σικάγο
Σκελετός Τυραννόσαυρου στο Σικάγο
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Ομοταξία: Σαυρόψιδα (Sauropsida)
Υπερτάξη: Δεινοσαύρια (Dinosauria)
Τάξη και ενδόταξη
Ορνιθίσχια (Ornithischia)
Αγκυλοσαύρια (Ankylosauria)
Κερατόψια (Ceratopsia)
Ορνιθόποδα (Ornithopoda)
Στεγοσαύρια (Stegosauria)
Σαυρίσχια (Saurischia)
Σαυροποδόμορφα (Sauropodomorpha
Θηριόποδα (Theropoda) (συμπεριλαμβανομένων των Πτηνών)
Οι Δεινόσαυροι ήταν σπονδυλωτά ζώα που κυριάρχησαν στο γήινο οικοσύστημα για πάνω από 160 εκατομμύρια χρόνια. Πρωτοεμφανίστηκαν πριν 230 εκατομμύρια χρόνια. Στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, πράγμα που σήμανε το τέλος της κυριαρχίας τους στον πλανήτη. Τα σημερινά πτηνά είναι άμεσοι απόγονοι των θηριόποδων δεινοσαύρων, και κατα συνέπεια θεωρούνται ως η μόνη ομάδα δεινοσαύρων που επέζησε.
Από τότε που ανακαλύφθηκε ο πρώτος δεινόσαυρος, τον 19ο αιώνα, απολιθωμένοι σκελετοί δεινοσαύρων έχουν γίνει σημαντικό θέαμα σε μουσεία όλου του κόσμου, ενώ συνολικά οι παλαιοντολόγοι έχουν ανακαλύψει περισσότερα από 500 διαφορετικά γένη δεινοσαύρων. Οι δεινόσαυροι έχουν γίνει μέρος του παγκόσμιου πολιτισμού και παραμένουν σταθερά δημοφιλείς, ειδικά στα παιδιά. Έχουν εμφανιστεί σε μυθιστορήματα, σε ταινίες όπως το Τζουράσικ Παρκ και σε κόμικ, ενώ οι νέες ανακαλύψεις σχεικά με δεινόσαυρους καλύπτονται τακτικά από τα ΜΜΕ. Παρά τα όσα εμφανίζονται στις κινηματογραφικές ταινίες και στα κόμικς, οι δεινόσαυροι και οι άνθρωποι δεν συνυπήρξαν ποτέ.
Ο όρος δεινόσαυρος χρησιμοποιείται μερικές φορές ανεπίσημα για να περιγράψει άλλα προϊστορικά ερπετά, όπως τον πελικόσαυρο διμετρόδοντα, τον φτερωτό πτερόσαυρο και τον υδρόβιο ιχθυόσαυρο, τους πλησιόσαυρους και τους μοσάσαυρους, αν και πρακτικά κανένας από αυτούς δεν ήταν δεινόσαυρος.Οι δεινόσαυροί εξαφανίστηκαν πριν από 65 εκατ. χρόνια, όταν ένας αστεροειδής έπεσε στη Γη. Αυτή είναι η επίσημη εκδοχή. Πρόσφατα όμως βγήκε βρετανική έρευνα που ισχυρίζεται ότι οι δεινόσαυροί ξεκίνησαν να εξαφανίζονται πριν από 137 εκατ. χρόνια σταδιακά, λόγω της απότομης πτώσης της θερμοκρασίας στη θάλασσα και των κλιματικών αλλαγών που επήλθαν από τις υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου δηλαδή.
Στην εποχή των δεινοσαύρων, δεν υπήρχαν ακόμη άνθρωποι στη γη και τα πάντα σκέπαζαν τα δάση. Οι δεινόσαυροι, όμως, άφησαν διάφορα ίχνη και από αυτά γνωρίζουμε την ύπαρξή τους.
Γνωρίζουμε τους δεινόσαυρους χάρη στα κόκαλά τους, που διατηρήθηκαν καλά. Απ’ αυτά, αλλά και από άλλα στοιχεία, οι επιστήμονες βγάζουν συμπεράσματα για το πώς έμοιαζαν και ζούσανε, πχ.: Πριν από εκατομμύρια χρόνια, σημάδια από το δέρμα τους αποτυπώθηκε στη λάσπη, που μετά σκλήρυνε κι έγινε πέτρα, τα δόντια και τα νύχια μας δίνουν πληροφορίες για το πώς έτρωγαν οι δεινόσαυροι. Οι πατημασιές τους μας δείχνουν το σχήμα των πελμάτων τους. Έχουν βρεθεί ακόμα και φωλιές. Μερικές φορές, μέσα στ’ αυγά υπάρχει ο σκελετός ενός μωρού δεινόσαυρου.
Υπάρχουν πολλά είδη δεινοσαύρων. Οι πιο βασικές ομάδες είναι δύο η ομάδα των σαυρισχίων που περιλαμβάνει τα σαρκοφάγα θηριόποδα και τα φυτοφάγα σαυροποδόμορφα. Η δεύτερη ομάδα δεινοσαύρων είναι η ομάδα των ορνιθισχίων η οποία χωρίζεται σε πέντε είδη τους αγκυλόσαυρους, τους στεγόσαυρους, τα ορνιθόποδα, τα κερατόψια και τους παχυκεφαλόσαυρους. Μπορείς να καταλάβεις σε πια ομάδα ανήκει κάποιος δεινόσαυρος ανάλογα με το κόκαλο της λεκάνης δηλαδή στα σαυρίσχια το μπροστινό κόκαλα της λεκάνης στρέφετε προς τα κάτω. Στα ορνιθίσχια, στρέφετε προς τα πίσω. Οι παλαιοντολόγοι ανακάλυψαν 600 είδη δεινοσαύρων, από τα οποία 200 είναι σαυρίσχια και 400 ορνιθίσχια.
Στα χρόνια που ζούσαν οι δεινόσαυροι όλες οι ήπειροι ήταν ενωμένες σε μία την Παγγαία. Δεινόσαυροι ζούσαν σε όλη την Παγγαία, γι’ αυτό και τα κόκαλά τους ανακαλύφθηκαν σε όλες τις ηπείρους που την αποτελούσαν.
Φυσικά υπήρχαν δύο γένη δεινοσαύρων αρσενικά και θηλυκά. Όταν ερχόταν η εποχή για ζευγάρωμα πολλά αρσενικά ερχόταν σε σύγκρουση για την διεκδίκηση των θηλυκών όπως για παράδειγμα ο παχυκεφαλόσαυρος ο οποίος είχε πολύ χοντρό κρανίο. Για να κερδίσει μία θηλυκή, έπρεπε να παλεύει με το μέτωπο.
Είναι βέβαιο ότι οι δεινόσαυροι γεννούσαν αυγά, όπως και τα σημερινά ερπετά. Έτσι για παράδειγμα ο μαγιόσαυρος έξυνε το χώμα για να σκάβει μια μεγάλη φωλιά όπου γεννούσε μέχρι 30 αυγά, μετά την σκέπαζε με φύλλα, φτέρες και χώμα και έφτιαχνε έτσι ένα μίγμα που διατηρούσε τα αυγά ζεστά.
Πολλοί δεινόσαυροι μεγάλωναν και ζούσαν σε αγέλες για να προστατεύσουν ο ένας τον άλλο, πχ. Ένας τυρανόσαυρος επιτίθεται σε τρικεράτωπες. Πως θα αμυνθεί το κοπάδι; Οι μικροί και οι πιο αδύναμοι συγκεντρώνονται στη μέση για να προφυλαχτούν. Τα μεγάλα αρσενικά κάνουν κύκλο γύρω απ’ το κοπάδι και στυλώνουν τα σουβλερά τους κέρατα, έτοιμα να πολεμήσουν. Ο τυρανόσαυρος που είναι τρομερός κυνηγός, αναγκάζεται να τα παρατήσει, αλλά θα ξαναγυρίσει σε λίγο για ν’ αρπάξει κανένα μικρό που χάθηκε ή κάποιο άρρωστο ζώο.
Όλοι οι δεινόσαυροι έβγαζαν κραυγές. Πιο δυνατά από όλους φώναζαν οι αδρόσαυροι με ράμφος πάπιας. Ο εντομόσαυρος ήταν μεγαλύτερος και πιο θορυβώδης από βάτραχο που κοάζει χρησιμοποιώντας το φωνητικό του σάκο. Ο παρασαυρολόθος ήταν κι αυτός δεινόσαυρος με ράμφος πάπιας. Το παράξενο λοφίο του σχηματιζόταν από αναπνευστικούς σωλήνες. Όταν φυσούσε δυνατά, ηχούσε σαν τρομπέτα ή τρομπόνι. Όλοι οι δεινόσαυροι από ότι φαίνεται φώναζαν για να εντοπίσουν ο ένας τον άλλον, για να αναγνωριζόντουσαν μεταξύ τους ή για να ειδοποιούνται για έναν κίνδυνο.
Πολλοί φυτοφάγοι δεινόσαυροι συγκεντρώνονταν σε μεγάλα κοπάδια και διάνυαν μακρινές αποστάσεις, ψάχνοντας καινούριας περιοχές για να εξασφαλίσουν την τροφή τους. Αυτό το γνωρίζουμε επειδή παρατηρήσαμε πετρώματα γεμάτα με ίχνη από πατημασιές.
Οι περισσότεροι δεινόσαυροι ήταν φυτοφάγοι. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε χόρτο, αλλά διάφορα φύλλα, καρποί, ρίζες και κουκουνάρες επίσης τα φυτοφάγα αυτά κατάπιναν και χαλίκια, όπως κάνουν και σήμερα μερικά πουλιά, για να πολτοποιήσουν την τροφή μέσα στο στομάχι τους.
Μερικοί δεινόσαυροι ήταν σαρκοφάγοι. Οι μικρόσωμοι σαρκοφάγοι τρέφονταν με σαύρες, βατράχια κι άλλα ζώα παρόμοιου μεγέθους. Οι μεγάλοι σαρκοφάγοι κατασπάραζαν άλλους δεινόσαυρους. Ο μεγαλύτερος δεινόσαυρος σαρκοφάγος ήταν ο τυρανόσαυρος ρεξ. Θα μπορούσε να σε κάνει δύο μπουκιές!
Για να αμύνονται στις επιθέσεις των σαρκοφάγων, οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι είχαν αναπτύξει πολύ αποτελεσματικούς τρόπους. Ο τρικεράτοψ είχε τρία κέρατα για να αμύνεται, ο αντίχειρας κάθε χεριού του ιγουανόδοντα ήταν σαν ένα στιλέτο.
Τα ζώα με θερμό αίμα παράγουν θερμότητα. Τα ερπετά έχουν ψυχρό αίμα. Αυτό σημαίνει ότι όταν η ατμόσφαιρα είναι ζεστή, αυτά είναι δραστήρια και ζεστά, αλλά όταν είναι κρύα, τότε είναι ήσυχα και κρύα. Οι δεινόσαυροι ήταν τεράστια ερπετά που έζησαν πριν από 230 εκατομμύρια χρόνια έως 65 εκατομμύρια χρόνια πριν. Δηλαδή από την αρχή της τριαδικής περιόδου μέχρι το τέλος της Κρητιδικής περιόδου.
Δεινόσαυροι
Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων:
Ύστερο Τριαδικό–Ύστερο Κρητιδικό, 231.4–65.5 Ma
ΠροЄ
Є
Ο
Σ
Δ
Λ
Π
T
Ι
K
Πγ
Ν
Η απόγονη ταξινομική βαθμίδα των πτηνών επιβιώνει στο παρόν.
Σκελετός Τυραννόσαυρου στο Σικάγο
Σκελετός Τυραννόσαυρου στο Σικάγο
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Ομοταξία: Σαυρόψιδα (Sauropsida)
Υπερτάξη: Δεινοσαύρια (Dinosauria)
Τάξη και ενδόταξη
Ορνιθίσχια (Ornithischia)
Αγκυλοσαύρια (Ankylosauria)
Κερατόψια (Ceratopsia)
Ορνιθόποδα (Ornithopoda)
Στεγοσαύρια (Stegosauria)
Σαυρίσχια (Saurischia)
Σαυροποδόμορφα (Sauropodomorpha
Θηριόποδα (Theropoda) (συμπεριλαμβανομένων των Πτηνών)
Οι Δεινόσαυροι ήταν σπονδυλωτά ζώα που κυριάρχησαν στο γήινο οικοσύστημα για πάνω από 160 εκατομμύρια χρόνια. Πρωτοεμφανίστηκαν πριν 230 εκατομμύρια χρόνια. Στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν, πράγμα που σήμανε το τέλος της κυριαρχίας τους στον πλανήτη. Τα σημερινά πτηνά είναι άμεσοι απόγονοι των θηριόποδων δεινοσαύρων, και κατα συνέπεια θεωρούνται ως η μόνη ομάδα δεινοσαύρων που επέζησε.
Από τότε που ανακαλύφθηκε ο πρώτος δεινόσαυρος, τον 19ο αιώνα, απολιθωμένοι σκελετοί δεινοσαύρων έχουν γίνει σημαντικό θέαμα σε μουσεία όλου του κόσμου, ενώ συνολικά οι παλαιοντολόγοι έχουν ανακαλύψει περισσότερα από 500 διαφορετικά γένη δεινοσαύρων. Οι δεινόσαυροι έχουν γίνει μέρος του παγκόσμιου πολιτισμού και παραμένουν σταθερά δημοφιλείς, ειδικά στα παιδιά. Έχουν εμφανιστεί σε μυθιστορήματα, σε ταινίες όπως το Τζουράσικ Παρκ και σε κόμικ, ενώ οι νέες ανακαλύψεις σχεικά με δεινόσαυρους καλύπτονται τακτικά από τα ΜΜΕ. Παρά τα όσα εμφανίζονται στις κινηματογραφικές ταινίες και στα κόμικς, οι δεινόσαυροι και οι άνθρωποι δεν συνυπήρξαν ποτέ.
Ο όρος δεινόσαυρος χρησιμοποιείται μερικές φορές ανεπίσημα για να περιγράψει άλλα προϊστορικά ερπετά, όπως τον πελικόσαυρο διμετρόδοντα, τον φτερωτό πτερόσαυρο και τον υδρόβιο ιχθυόσαυρο, τους πλησιόσαυρους και τους μοσάσαυρους, αν και πρακτικά κανένας από αυτούς δεν ήταν δεινόσαυρος.Οι δεινόσαυροί εξαφανίστηκαν πριν από 65 εκατ. χρόνια, όταν ένας αστεροειδής έπεσε στη Γη. Αυτή είναι η επίσημη εκδοχή. Πρόσφατα όμως βγήκε βρετανική έρευνα που ισχυρίζεται ότι οι δεινόσαυροί ξεκίνησαν να εξαφανίζονται πριν από 137 εκατ. χρόνια σταδιακά, λόγω της απότομης πτώσης της θερμοκρασίας στη θάλασσα και των κλιματικών αλλαγών που επήλθαν από τις υψηλές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου δηλαδή.
